Με δεδομένο ότι η ψηφιακή τεχνολογία καθίσταται κυρίαρχο συστατικό στοιχείο τόσο της οικονομίας όσο και των κοινωνικών εξελίξεων, η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον της πρόκλησης να χαράξει μια κοινή, σύγχρονη και αποτελεσματική πολιτική στον συγκεκριμένο τομέα. Και μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια, είναι η Γαλλία η χώρα που θέλει να καταστεί η κινητήριος δύναμη του ευρωπαϊκού ψηφιακού θεματολογίου. Μάλιστα για τον σκοπό αυτό, την 1η Οκτωβρίου έλαβε χώρα στο Παρίσι μια προπαρασκευαστική σύσκεψη για το επικείμενο ευρωπαϊκό συμβούλιο. Η εν λόγω σύσκεψη ήταν αφιερωμένη στο ψηφιακό θεματολόγιο και πραγματοποιήθηκε υπό την ηγεσία της γαλλίδας υπουργού ψηφιακής οικονομίας, κας Φλερ Πελερέν (Fleur Pellerin). Στη διάρκεια της σύσκεψης διαπιστώθηκε ότι η ιδέα ενός ευρωπαϊκού “φόρου Google” συνεχίζει να εξελίσσεται, ενώ η όλη κίνηση εντάσσεται στην οργανωμένη αντίσταση που πρέπει να προβάλλει έναντι των γιγάντων του διαδικτύου, η έστω και σε κατάσταση παρακμής Ευρώπη.
Εκτός της γαλλίδας υπουργού, στη σύσκεψη παρευρέθησαν οι ομόλογοί της από την Πολωνία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουγγαρία, καθώς και η ευρωπαία επίτροπος για τις νέες τεχνολογίες, κα Νέλι Κρόες (Neelie Kroes). Δηλωμένος στόχος της συνάντησης ήταν η προετοιμασία του επόμενου ευρωπαϊκού συμβουλίου σχετικά με την ψηφιακή οικονομία, το οποίο θα λάβει χώρα στις 24 και 25 Οκτωβρίου. Η μόνη χώρα η οποία ομολογουμένως έχει συγκεκριμένες λύσεις και προτάσεις σχετικά με το μέλλον του ευρωπαϊκού ψηφιακού θεματολογίου είναι η Γαλλία, ωστόσο ενδιαφέρον παρουσίασε το σύνολο των θέσεων που τέθηκαν στο τραπέζι, συμπεριλαμβανομένης και της φορολογίας των γιγάντων του διαδικτύου.
“Οι περισσότεροι μη ευρωπαίοι παίκτες του διαδικτύου δεν υπόκεινται στους ίδιους κανονιστικούς και δημοσιονομικούς περιορισμούς με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σημαντικές ανισότητες και στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό”, δήλωσε ο γάλλος υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων που ήταν παρών. Με το καθεστώς βελτιστοποίησης της φορολογίας που ισχύει σήμερα, οι αμερικανοί διαδικτυακοί γίγαντες, όπως η Google, η Apple, το Facebook και η Amazon είναι σε θέση να μειώσουν στο ελάχιστο το ποσό του φόρου που καταβάλουν, σε σύγκριση με τα κέρδη τους. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι εταιρείες αυτές κατέβαλαν φόρους μόλις €37,5 εκατ. το 2011, ενώ θα έπρεπε να καταβάλουν περίπου €830 εκατ., σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση από τη γαλλική ομοσπονδία τηλεπικοινωνιών.
Για να αντιμετωπιστεί η διάβρωση των φορολογικών εσόδων, η γαλλίδα υπουργός ψηφιακής οικονομίας έχει προτείνει τη δημιουργία ενός ελάχιστου ποσού κοινοτικών φόρων, το οποίο θα καταβάλουν οι εταιρείες. Μια άλλη πρόταση είναι η στοχευμένη φορολόγηση των γιγάντων του διαδικτύου. Ένα συντονισμένο ευρωπαϊκό σχέδιο επί του θέματος θεωρείται αναγκαιότητα ενώ θα ήταν χρήσιμο το σχέδιο αυτό να ετίθετο στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ. Επίσης μια πιθανή συντονισμένη ευρωπαϊκή θέση, με στόχο την επανεξέταση των πολυμερών και διμερών φορολογικών συμβάσεων, κρίνεται από πολλούς αναλυτές ως μια εξαιρετικά σημαντική πρωτοβουλία. Ιδιαίτερη σημασία θα είχε ακόμα η υιοθέτηση της πρότασης για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου, με στόχο την προώθηση της καινοτομίας, την ανάπτυξη στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ρυθμιστικής αρχής ψηφιακής οικονομίας.
Θα μπορούσε κανείς να πει συνοψίζοντας, ότι για την ώρα η καταπολέμηση της φορολογικής βελτιστοποίησης και η θέσπιση ενός ενιαίου φόρου εμφανίζονται ως βασικά μέτρα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής που παρατηρείται κυρίως από τους αμερικανικές εταιρείες. Μάλιστα, οι σοσιαλιστές ευρωβουλευτές επιθυμούν να αρχίσουν οι συνομιλίες για τον “φόρο Google” ήδη από το επόμενο συμβούλιο υπουργών της ΕΕ για την ψηφιακή τεχνολογία. Ωστόσο καμία απόφαση δεν ανακοινώθηκε ακόμη και οι ευρωπαίοι υπουργοί μάλλον κρίνουν ότι πρέπει να συνεχιστούν οι συζητήσεις.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν αρχίσει να αμφισβητούν και κρίνουν ως ανεπαρκείς τις έως τώρα λύσεις που έχουν τεθεί σε εφαρμογή για να περιοριστεί η φορολογική βελτιστοποίηση από γίγαντες του διαδικτύου. Επιπλέον, η προώθηση της ευρωπαϊκής τεχνολογίας είναι μέρος των ανησυχιών των ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι θεωρούν ότι πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι φορείς που θα διαχειριστούν τις ραγδαίες εξελίξεις στην ψηφιακή εποχή. Πρόβλεψή μας είναι ότι ο σχεδιαζόμενος “φόρος Google” τελικά θα επιβληθεί, διότι διαφορετικά δημιουργείται πρόβλημα αθέμιτου ανταγωνισμού. Το ζητούμενο όμως είναι να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο, ικανό να διαχειριστεί τη νέα εποχή, τόσο του διαδικτύου και των γιγάντων που έχει δημιουργήσει, όσο και την πλειάδα των νέων ανακαλύψεων, καινοτομιών και επενδύσεων που δημιουργούν μια σοβαρή υπεραξία του τομέα τεχνολογίας και νέες θέσεις εργασίας.
Στο μεταξύ, σύμφωνα με έκθεση της γερουσίας της Γαλλίας που είδε το φως της δημοσιότητας τον περασμένο Απρίλιο, η μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας στην ψηφιακή πλατφόρμα, καταναλώνει μεγάλο αριθμό προϊόντων ψηφιακής τεχνολογίας. Εύλογα, λοιπόν, τίθεται το ερώτημα πως μπορεί να επιτευχθεί μια ψηφιακή ενιαία αγορά, βασισμένη στην ουδετερότητα, τη διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας, καθώς και μια βιομηχανική πολιτική που να στηρίζει την καινοτομία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ένα ακόμη ζήτημα που σταδιακά έρχεται στην επιφάνεια είναι ο έλεγχος της ροής των πληροφοριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αλιεύουν τα κοινωνικά δίκτυα και εξάγονται εκτός της ΕΕ για εμπορικούς σκοπούς. Σύμφωνα με την έκθεση, η Ευρώπη πρέπει να επιβάλει αυστηρές ρυθμίσεις πάνω στο ζήτημα αυτό.
Επίσης, σύμφωνα πάντα με την ίδια έκθεση, απαιτείται νέα ώθηση για την ένταξη των ψηφιακών θεμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές. Οι δημόσιες συμβάσεις, η χρηματοδότηση της έρευνας και ανάπτυξης, οι δράσεις των διαρθρωτικών ταμείων για την ευρυζωνικότητα και η πρακτική των “ανοιχτών δεδομένων”, είναι οι μεγάλες λεωφόροι για την καθιέρωση μιας συνεκτικής ευρωπαϊκής δημόσιας πολιτικής σχετικά με την ψηφιακή οικονομία. Τέλος, στην έκθεση επιχειρείται η σκιαγράφηση ενός καλύτερου νομικού πλαισίου για το cloud computing, ενώ παράλληλα τίθενται και ερωτήματα που αφορούν την επικαιροποίηση της νομοθεσίας για τα πνευματικά δικαιώματα στον πολιτιστικό τομέα και δράσεις για την τόνωση της καινοτομίας.
Του οικονομολόγου Γιώργου Μαρκατάτου