Τον κίνδυνο να μείνει “εκτός νυμφώνος”, αντιμετωπίζει η Ελλάδα όσον αφορά τον ευαίσθητο τομέα της ψηφιακής οικονομίας, λόγω ελλείψεως επενδύσεων και γενικότερων συνθηκών ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών. Η μνημονιακή κατάσταση ενδέχεται να οδηγήσει τη χώρα μόνο προς την κατεύθυνση της χρήσης και όχι της ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας. Βέβαια, λόγω αντικειμένου και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, είναι δυνατή η εμπλοκή εθνικών φορέων στο θέμα, ωστόσο επικρατεί δυσχέρεια στη δημιουργία εγχώριων επενδύσεων, εξαιτίας της ατολμίας των ελληνικών τραπεζών να παρέχουν την απαιτούμενη χρηματοδότηση.
Στις 24/25 Οκτωβρίου 2013, έλαβε χώρα μια ιδιαίτερα σημαντική συνάντηση κορυφής των 28 αρχηγών κρατών της ΕΕ. Τονίζουμε το “ιδιαίτερα σημαντικό” της συνάντησης, λόγω του αντικειμένου τους, το οποίο προανήγγειλε μια στροφή της παραγωγικής διαδικασίας και των προτεραιοτήτων των κρατών μελών. Εισήχθη, λοιπόν, ένα νέο, στρατηγικό στοιχείο στη συλλογιστική της Ένωσης, που μεταφράζεται στο ότι οι ιδιαίτερα έτοιμοι θα μπορούν να εισάγουν σε ευρύ φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων, νέες τεχνολογίες, μεγεθύνοντας τόσο το ρόλο της καινοτομίας, όσο και το αποτέλεσμα των νέων τεχνολογιών. Τα συμπεράσματα της συνάντησης κορυφής αναφέρονται τόσο στις επενδύσεις στην ψηφιακή οικονομία, όσο και στην προώθηση ψηφιακής ενιαίας αγοράς φιλικής προς τον καταναλωτή και τις επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στη βελτίωση των δεξιοτήτων και την καινοτομία ώστε να δρομολογηθούν εξελίξεις προς την παραπάνω κατεύθυνση.
Με τη μορφή παραινέσεων έγινε η διαφοροποίηση του ρόλου κάθε εταίρου στην προσπάθεια αυτή.
Έτσι, η βασική παραίνεση λέει ότι “πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε η ευρωπαϊκή βιομηχανία να λάβει νέα ώθηση στον τομέα των ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Είναι απαραίτητο να εγκαθιδρυθεί επειγόντως ολοκληρωμένη ενιαία αγορά στον ψηφιακό τομέα και τον τομέα των τηλεπικοινωνιών, προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Η Ευρώπη, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την ανάπτυξη, πρέπει να προωθήσει σε όλους τους κλάδους της οικονομίας την ψηφιακή καινοτομία που βασίζεται στα δεδομένα. Θα πρέπει να εξετασθεί ιδιαίτερα η στήριξη της μείωσης του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των κρατών μελών”. Η διατύπωση αυτή περιγράφει ακριβώς τις προκλήσεις που πρέπει να υπερβεί η Ευρώπη και βάζει το δάκτυλο “επί τον τύπον των ήλων”…
Όσον αφορά τις επενδύσεις στην ψηφιακή οικονομία, ο στόχος που τίθεται είναι η δημιουργία νέων οικονομικών δραστηριοτήτων και θέσεις ειδικευμένης απασχόλησης. Αυτό συνεπάγεται ότι η Ευρώπη χρειάζεται επενδύσεις και το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο. Θα πρέπει να επιταχυνθεί η διαμόρφωση υποδομών για την επίτευξη των στόχων ευρυζωνικής ταχύτητας, καθώς και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως τα δίκτυα 4G, παράλληλα με τήρηση της τεχνολογικής ουδετερότητας. Θα πρέπει, επίσης, να εγκριθούν, ταχέως, νομοθετικά μέτρα για τη μείωση του κόστους εγκατάστασης ευρυζωνικών δικτύων.
Στον τομέα αυτό παρατηρούμε ότι η χώρα μας δυστυχώς, μάλλον θα αποκλειστεί, καθώς στην οικονομική κατάσταση που βρισκόμαστε, και με βάση ότι δεν είμαστε οι καλύτεροι στον 
τομέα των δεξιοτήτων, ούτε διακρινόμαστε για τις καινοτόμες λύσεις που έχουμε διαθέσει στην αγορά, εκτός ορισμένων περιπτώσεων, δύσκολα θα εξευρεθούν στρατηγικοί επενδυτές που θα δουν την Ελλάδα, λόγω φτηνής εργατικής δύναμης, ως μια επενδυτική ευκαιρία. Και αυτό διότι με την αποβιομηχάνιση και την υποχώρηση του ΑΕΠ, δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες που θα επέτρεπαν την έλευση κεφαλαίων. Ωστόσο ανοίγεται μια ευκαιρία για τις εγχώριες επιχειρήσεις του τομέα να πάρουν ένα σοβαρό προβάδισμα, κάνοντας χρήση του νέου πλαισίου, αλλά και των πόρων του ΕΣΠΑ που θα διατεθούν σταδιακά στον τομέα.
Επίσης, άλλες στρατηγικές τεχνολογίες, όπως τα Big Data και το Cloud computing, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς μοχλούς ανάπτυξης της παραγωγικότητας και βελτίωσης των υπηρεσιών. Το Cloud computing αναμένεται να βελτιώσει την πρόσβαση στα δεδομένα και να απλουστεύσει την ανταλλαγή τους. Τα Big Data, από την άλλη, στοχεύουν στην επεξεργασία, συλλογή, αποθήκευση και ανάλυση μεγάλων όγκων δεδομένων. Η δράση της ΕΕ θα πρέπει να δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο συνθηκών για μια ενιαία αγορά στα Big Data και το Cloud computing, ιδίως με την προώθηση υψηλών προτύπων για ασφαλείς, ποιοτικές και αξιόπιστες υπηρεσίες Cloud. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη, με τη στήριξη της “Ευρωπαϊκής Σύμπραξης για το Υπολογιστικό Νέφος”, θα πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να θέσουν την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή όσον αφορά την υιοθέτηση της χρήσης του Cloud computing. Είναι ενδεικτικό, ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητά την εγκαθίδρυση ισχυρού δικτύου εθνικών ψηφιακών συντονιστών, το οποίο θα μπορούσε να διαδραματίσει στρατηγικό ρόλο στην ανάπτυξη του Cloud computing, των Βig Data και της υπολογιστικής ανοικτών δεδομένων.
Συμπληρωματικές, αλλά σημαντικές για την ψηφιακή οικονομία, είναι επίσης οι συνεχιζόμενες εργασίες για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, της φορολογικής απάτης, του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μεταφοράς των κερδών, σύμφωνα με το τελικό ανακοινωθέν της συνάντησης κορυφής. Αυτό σημαίνει ότι θα ενταθούν οι προσπάθειες για πάταξη των οικονομικών εγκλημάτων και άλλων εγκλημάτων στα οποία εμπλέκεται η ψηφιακή οικονομία. Σε άλλο σημείωμά μας έχουμε αναφερθεί στην αποφυγή φορολόγησης κερδών διαδικτυακών εταιρειών, κολοσσιαίων διαστάσεων. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η Κομισιόν έχει ήδη πάρει πρωτοβουλία για τη συγκρότηση ομάδας εμπειρογνωμόνων με αντικείμενο τη φορολόγηση στην ψηφιακή οικονομία, κάτι που θα αποσαφηνιστεί εντός του Δεκεμβρίου.
Του οικονομολόγου Γιώργου Μαρκατάτου